Hamilelikte ve emzirirken bebeğin kemik gelişimi ve annenin kalsiyum depolarını korumak için sütün çok önemlidir.
Anadolu Sağlık Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Çağatay Demir, hamilelikte ve emzirirken bebeğin kemik gelişimi ve annenin kalsiyum depolarını korumak için sütün çok önemli olduğunu belirtiyor. Menopozda ise kemiklerden kalsiyum çekilmesi artar, bu nedenle süt önemlidir. Ama sağlıklı bir iskelet sistemi için çocukluk çağından itibaren süt ürünleri yeterli tüketilmelidir. Süt ve süt ürünleri başlıca kalsiyum ve fosfordan zengindir. Bu minerallerin işlevleri aşağıda verilmiştir.
İnsan vücudunun yaklaşık % 6’sını oluşturan mineraller, vücutta meydana gelen binlerce farklı olayda görev alırlar. Mineraller vücudun üretemediği öğeler olup, dışarıdan alınması zorunludur. Vücutta çeşitli fonksiyon gösteren 15’ten fazla mineral vardır.
Mineraller başlıca
Kemik ve dişlerin yapısını oluşturur,
Kan basıncı,
Kalp ritmi,
Kas fonksiyonları,
Vücudun sıvı dengesinin muhafazası
Üreme ve daha pek çok fonksiyonda önemli rol oynarlar.
Bilimsel çalışmalar göstermiştir ki, mineral kaybı ve eksikliği sağlığımızı direkt olarak etkilemektedir.
Kalsiyum
Kalsiyum vücuttaki birçok biyolojik aktivite için hayati önem taşıyan bir mineraldir. Vücuttaki kalsiyumun %99’u kemik ve dişlerde bulunur, geri kalan %1’lik kısmı ise vücut sıvılarına dağılmıştır. Kalsiyum başlıca, süt ve süt ürünlerinde, pekmezde, fındık fıstık gibi yağlı tohumlarda, yeşil yapraklı sebzelerde, kurubaklagillerde ve kurutulmuş meyvelerde bulunur.
Fosfor
Kalsiyumdan sonra insan vücudunda en fazla bulunan fosforun %80’i kemik ve dişlerin yapısında, geri kalan%20’si ise hücrelerde ve hücre dışı sıvılarda bulunur. Fosforun vücuttaki başlıca görevleri nükleik asitlerin (DNA, RNA) ve fosfolipit olarak hücre membranının yapısında bulunması, asit-baz dengesinin sağlanması mve vücutta enerji oluşumudur. Fosfor besinlerde yaygın olarak bulunduğu için eksikliğine pek rastlanmaz. Genellikle proteinden zengin besinler fosfordan da zengindir.
En iyi kaynakları, et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, yağlı tohumlar, süt ve süt ürünleri ile tahıllardır.
Süt grubu
Bu gruptaki besinler süt ve yoğurt, peynir gibi süt ürünlerinden oluşan ürünlerdir. Süt yaşama gözlerini açan her memelinin ilk beslendiği gıdadır. Bu nedenle insan neslinin devamlılığını sağlaması için başta gelen besindir. Süt, yeni doğmuş bir memelinin enerji ve besin öğesi gereksinimini mükemmel bir şekilde karşılamaktadır. Bu grupta bulunan besinler protein, kalsiyum, riboflavin (B2 vitamini) ve B12 vitamini olmak üzere birçok besin öğesi içerirler. Kemik erimesinin sık görüldüğü ülkemizde özellikle kadınlar, çocuklar ve gelişme çağındaki gençler bu gruptaki esinlerden düzenli bir şekilde tüketmelidirler.
Süt; su, yağ, protein, karbonhidrat, mineraller ve vitaminlerden oluşmuştur. Sütte ortalama%3.5 oranında yağ bulunmakta olup bu yağın 2/3’ü doymuş yağdır.
Sütte laktoz denilen süt şekeri bulunur. Bu şeker birçok bireyde istenilen düzeyde tolere edilemez ve gaz, ishal gibi sorunlar yaratabilir. Bu gibi durumlarda laktozsuz sütler tercih edilebileceği gibi, sütü sıcağa yakın bir sıcaklıkta küçük miktarlarda başlayarak yavaş yavaş arttırma yoluyla da süte olan tolersyonu artırmak mümkündür. Süt ve süt ürünleri mikroorganizmaların üremeleri için çok uygun besinlerdir. Yoğurdun yeşilimsi suyunda da B2 (riboflavin) vitamini bulunur. Bu nedenle yoğurdun suyu dökülmemelidir. Türk toplumunun yıllık kişi başı süt tüketimine bakıldığında bir çok ülkeden daha düşük bulunmuştur. Türk mutfağında süt ürünleri arasında en sık tükettiğimiz besin peynirdir. Peynir seçiminde yağsız veya az yağlı olan peynirlere öncelik verilmeli, alınan peynir tuzsuz.